Tradycje morskie – „bicie szklanek” – na żaglowcach dźwiękowy sygnał informujący o aktualnej godzinie; nadawany co pół godziny. W dawnych czasach zegar zastępowała szklana klepsydra.
Piasek przesypywał się co pół godziny i wtedy pilnujący jej marynarz odwracał klepsydrę i wybijał na okrętowym dzwonie tak zwaną „szklankę” – nazwa pochodzi od szklanego pojemnika zegara piaskowego (jedno uderzenie). Przez stulecia ustalił się sposób sygnalizowania półgodzin i godzin wybijaniem tzw. „szklanek”, czyli dwóch następujących po sobie szybkich uderzeń w dzwon, najlepiej prawie zlewających się ze sobą. Jedno uderzenie to pół „szklanki”. l tak punktualnie o godz. 04:00, 08:00, 12:00, 16:00, 20:00, 24:00 (godziny zmiany wacht) wybija się cztery „szklanki” – cztery podwójne uderzenia. Pół godziny później wybija się pół :szklanki”, po kolejnej półgodzinie całą „szklankę” itd., co pół godziny dodając pół „szklanki”. Każda pełna godzina wybijana zawsze całą „szklanką”
Tradycje sygnalizowania upływającego czasu na żaglowcach są jeszcze bardziej skomplikowane i zależą od regulaminów oraz ukształtowania się zwyczajów w poszczególnych flotach czy żaglowcach. np. na polskich jednostkach najczęściej bicie „szklanek” rozpoczyna się o godz 08:00 wraz z postawieniem bandery a kończy o godz 20:00.
Wydaje się proste, ale jak to w życiu bywa i tutaj historia, która wydarzyła się w 1797 roku na jednym z angielskich statków odcisnęła swoje piętno. Na owym statku podczas wachty wieczornej pięć uderzeń w dzwon miało być sygnałem do buntu. Pełniący popołudniową wachtę oficer, który dowiedział się o planowym spisku, kazał wybić jedną szklankę zamiast oczekiwanych pięciu. Dzięki temu sprytnemu posunięciu zyskał na czasie i uratował przeciwników spisku. Od tego czasu na wszystkich okrętach Royal Navy o godzinie 18:30 bije się tylko jedno uderzenie dzwonu, zamiast dawnych pięciu. Niektórzy twierdzą, że to pojedyncze uderzenie w dzwon symbolizuje zaczęcie się psiej wachty.
Druga historia mówiąca skąd wzięły się psie wachty, to zwyczaj dziś już nie praktykowany na morzu, ponieważ prawie nie ma na nim drewnianych żaglowców. W tamtych czasach podczas wachty wieczornej marynarze pracowali po 2 godziny z tej wachty przy pompach zęzowych. Praca ta była znienawidzona przez marynarzy, którzy i tak mieli mało czasu na odpoczynek, dlatego te dwugodzinne okresy nazwali „pierwszą psia wachtą” i „ostatnia psią wachtą”.
Trzecią historią spotykaną na temat „psiej wachty” jest twierdzenie, że jest ona tylko jedna i trwa od godziny 24 do 4 rano, nazywaną ja tak, ponieważ o tej porze tylko psy pilnowały domostw, a porządni ludzie spali, czego akurat marynarzom nie wolno było robić podczas nocnej wachty, ani żadnej innej.
Mamy natomiast parę systemów wacht, jednym z nich jest system anglosaski, gdzie doba jest podzielona na czterogodzinne okresy, tak zwane „ćwiartki”, to znaczy wachty .
20:00-24:00 – pierwsza wachta rozpoczynająca,
24:00-04:00 – środkowa wachta zwana przez niektórych psią wachtą lub też „wachtą cmentarną”,
04:00-08:00 – wachta poranna,
08:00-12:00 – wachta przedpołudniowa,
12:00-16:00 – wachta popołudniowa
16:00-18:00 – pierwsza psia wachta, czasem obie psie wachty nazywa się wachtami łamanymi,
18:00-20:00 – ostatnia psia wachta.
Ostatnie dwie wachty w tym systemie, zwane także wachtami łamanymi, pozwalały na rotację marynarzy pełniących wachty. Dziś często stosuję się ten system podczas rejsów morskich na małych jachtach.
Kolejnym system wacht jest system skandynawskich, który dzieli je następująco:
20:00-24:00 – pierwsza wachta,
24:00-04:00 – psia wachta,
04:00-08:00 – wachta dzienna,
08:00-14:00 – wachta przedpołudniowa,
14:00-20:00 – wachta popołudniowa.
Z czasem systemy wacht były one zmieniane i dostosowywane do potrzeb danego statku, dlatego dziś spotka się różne systemy.
Również i taki:
Szklanki wybijano o następujących godzinach (w systemie uproszczonym):
Klang – pojedyncze uderzenie w dzwon okrętowy (sygnalizacja zmiany wachty).
Jeżeli ktoś posiada urządzenie np. telefon oparty na systemie Android, może ściągnąć sobie darmową aplikację która przybliży morskie tradycje. Można wybrać spośród wszystkich darmowych Ships Bells. Dźwięki dzwonów we wszystkich są takie same.
Źródło:
http://www.zegluje.pl/
http://www.zeglarstwo.waw.pl/
Dodaj komentarz